Дзьвінск
лат. Daugavpils
Лютэранскі і каталіцкі храмы
Герб Дзьвінску Сьцяг Дзьвінску
Першыя згадкі:	1275
Магдэбурскае права:	1582
Былыя назвы:	Дынабург, Барысаглебск
Краіна:	Латвія
Мэр:	Rihards Eigims[d]
Плошча:	72,48 км²
Вышыня:	105 м н. у. м.
Насельніцтва (2016)
колькасьць:	95 467 чал.[1]
шчыльнасьць:	1317,15 чал./км²
Часавы пас:	UTC+2
летні час:	UTC+3
Тэлефонны код:	+371
Паштовыя індэксы:	LV-540(1-22); LV-5465
Геаграфічныя каардынаты:	55°53′ пн. ш. 26°32′ у. д. / 55.883° пн. ш. 26.533° у. д. / 55.883; 26.533Каардынаты: 55°53′ пн. ш. 26°32′ у. д. / 55.883° пн. ш. 26.533° у. д. / 55.883; 26.533
Дзьвінск на мапе Латвіі Дзьвінск
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
http://www.daugavpils.lv/

Дзьвінск, Дынабург (па-латыску: Daugavpils) — места на паўднёвым усходзе Латвіі, на рацэ Дзьвіне. Адміністрацыйны цэнтар Дзьвінскага краю (не ўваходзіць у ягоны склад). Насельніцтва на 2009 год — 104 857 жыхароў. Знаходзіцца за 232 км на паўднёвы ўсход ад Рыгі, побач зь межамі Беларусі (33 км) і Летувы (25 км). Буйны чыгуначны вузел.

Дзьвінск — культурны, адукацыйны, прамысловы цэнтар гістарычнага рэґіёну Латгалія, другое па велічыні места краіны.

Гісторыя |

• 1275: першы летапісны ўспамін, крыжацкая фартэцыя Дынабург


• 1278: войскі пад кіраўніцтвам Трайдзеня безвынікова спрабавалі ўзяць умацаваньне.


• 1315: вялікі князь Віцень разбурыў замак, але ў хуткім часе ён зноў быў адбудаваны.


• 1403: места захапіў і зьнішчыў Вітаўт ды ўзяў шмат здабычы і палонных.

Гістарычны герб места (1582 год)

• 30 жніўня 1559: ратуючыся ад Масковіі, Ордэн перайшоў пад пратэктарат Вялікага Княства Літоўскага і адпаведна з дамоваю замак і места Дынабург былі перададзеныя ВКЛ як кампэнсацыя вайсковых стратаў на абарону супраць маскоўскіх войскаў^[2]. Дынабург зрабіўся адміністрацыйным цэнтрам Інфляндзкаага (Задзьвінскага) княства. Кіраваў гэтай калёніяй губэрнатар, які прызначаўся вялікім князем літоўскім^[3][4].


• 1569: у зьвязку з утварэньнем Рэчы Паспалітай Абодвух Народаў, Інфлянты (разам з Дынабургам) абвясьцілі супольным уладаньнем (канданіміюмам) Вялікага Княства Літоўскага і Каралеўства Польскага^[5].


• 1577: у ходзе Лівонскай вайны маскоўскі цар Іван Жахлівы захапіў Дынабург; як толькі маскоўскія войскі адышлі, пакінуўшы невялікую залогу, мясцовыя жыхары пад кіраўніцтвам В. Плятэра перабілі акупантаў і вызвалілі места^[2].


• 1582: у зьвязку з моцнымі разбурэньнямі, па загадзе Стафана Баторы Дынабург перанесьлі на новае месца, а 26 сакавіка места атрымала Магдэбурскае права і герб «у блакітным полі тры скрыжаваныя сьпіжы» (герб «Еліта»).


• 1625: швэдзкі кароль Густаў Адольф падпарадкаваў Дынабург, але праз год смаленскі ваявода Аляксандар Гансеўскі вярнуў яго.

Мескі герб з Пагоняй (1781 год)

• 1635—1655: знаходзіўся пад швэдзкай акупацыяй, а ў 1656—1667 гадах — пад маскоўскай, на гэты час маскоўскі цар Аляксей Міхайлавіч перайменаваў места ў Барысаглебск.


• 1677: адміністрацыйны цэнтар Інфлянцкага ваяводзтва.


• 1772: у выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Дзьвінскай правінцыі.


• 1778: у Полацкім намесьніцтве, потым у Беларускай губэрні (1796), а з 1802 году — у Віцебскай губэрні.


• 1799: у месьце было два касьцёлы — адзін мураваны, а другі драўляны, кляштар, езуіцкая вучэльня.


• 1893: перайменаваны ў Дзьвінск.


• 1918: увайшоў у склад абвешчанай Беларускае Народнае Рэспублікі, у 1919 годзе — у складзе Беларускай ССР^[2].


• 11 жніўня 1920: бальшавікі перадалі места Латвіі.


• 25 сакавіка 1921: у Дзьвінску было створанае беларускае культурна-асьветніцкае таварыства «Бацькаўшчына»; сярод вынікаў працы таварыства было заснаваньне Дзьвінскай беларускай гімназіі.


• 1924—1925: латвійская паліцыя сфабрыкавала матэрыялы пра «спробы далучэньня Латгаліі да БССР», пасьля чаго былі арыштаваныя ды зьвінавачаныя ў дзяржаўнай здрадзе многія настаўнікі, сябры таварыства «Бацькаўшчына». Хоць суд і апраўдаў беларусаў, але пасьля гэтага былі ліквідаваныя многія беларускія культурніцка-адукацыйныя ўстановы^[6]. Неўзабаве латвійскі ўрад зачыніў усе беларускія адукацыйныя ўстановы Дзьвіншчыны^[2].


• 1940: у складзе Латвійскай ССР.


• 26 ліпеня 1941 — 27 ліпеня 1944: знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй.

Места на старых фатаздымках |

• 
  

  

  
  

  
  

  Гарнізонная царква. Паштоўка 1915 году
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Дзьвінск у 1912 годзе
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Нізкае места ў пачатку XX ст.
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Дзьвінская сынагога
  

  
  

  
  

Насельніцтва |

Зьмяненьне колькасьці насельніцтва места

Рэґіён вакол Дзьвінску мае найменшую ў Латвіі долю этнічнага латыскага насельніцтва. Расейскамоўныя (у асноўным беларусы і расейцы) складаюць да 70—80% насельніцтва краю.

• XVIII стагодзьдзе: 1799 год — 1603 чал., у тым ліку 1262 вайскоўцаў расейскага гарнізону, 15 духоўнага стану.^[2]


• XIX стагодзьдзе: 1880 год — 52 173 чал. (28 985 мужчынаў і 23 188 жанчын), зь іх паводле стану — купцоў 553, мяшчанаў 34 723, вайскоўцаў 9679, жонак і дачок вайскоўцаў 1952, замежны падданых 748, ганаровых грамадзянаў 209, сялянаў 323, асабоўцаў 856, шляхты 631, праваслаўнага духавенства 19, каталіцкіх ксяндзоў 3, пратэстанцкіх сьвятароў 1, сьвятароў-стараабрадцаў 2, юдаісцкіх рабінаў 16, іншых 439; паводле вызнаньня — 10 799 праваслаўных, 10 320 каталікоў, 6245 пратэстантаў, 1135 стараабрадцаў, сэктантаў 4500, юдаістаў 19 163, караімаў 7, магамэтанаў 4.^[7]; 1892 год — 73 177 чал., у тым ліку 10 511 праваслаўных, 24 580 каталікоў, 5447 пратэстантаў, 3385 стараабрадцаў, 29 191 юдаістаў.^[8]


• XX стагодзьдзе: 1913 год — 112 848 чал.^[9]


• XXI стагодзьдзе: 2006 год — 108 260 чал., зь іх паводле нацыянальнасьці: расейцы — 53,96% (58 414), латышы — 17,3% (18 725), палякі — 14,9% (16 126), беларусы — 8,22% (8897), украінцы — 2,23% (2417), летувісы — 0,96% (1041), габрэі — 0,45% (492), эстонцы — 0,03% (30), іншыя — 1,96% (2118).

Эканоміка |

ПА «Хімвалакно»; заводы: «Электраінструмэнт», прывадных ланцугоў і інш.; лёгкая, харчовая прамысловасьць, мэблевы камбінат; вытворчасьць будаўнічых матэрыялаў.

Беларускі кансулят |

Будынак кансуляту Беларусі

Адрас: вуліца 18 лістапада, 44.

Адкрыўся 7 кастрычніка 1994 году. Пачаткова месьціўся ў мескай Думе, кабінэт № 203.

• Жалтоўскі А. (1994—1997)


• 
  В. Маркевіч (1997—2002)


• 
  А. Концкі (травень 2002 — сьнежань 2002; в. а. генконсула Беларусі)


• 
  М. Камышык (сьнежань 2002 — ?)


• 
  Г. Ахрамовіч (? — кастрычнік 2008)


• 
  В. Гейсік (кастрычнік 2008 — ?)

Галерэя |

• 
  

  

  
  

  
  

  Касьцёл Беззаганнага Зачацьця найсьв. Панны Марыі
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Царква Сьвв. Барыса і Глеба
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Лютэранская кірха
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Стараабрадзкая царква Раства Найсьв. Багародзіцы і Сьв. Міколы
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Царква Сьв. Мікалая на праваслаўных могілках
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Касьцёл Сьв. Пятра
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Дзьвінскі ўнівэрсытэт
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Чыгуначны вакзал
  

  
  

  
  

Месты-сябры |

• 
  Гадэрсьлеў, Данія
  


• 
  Радам, Польшча
  


• 
  Нара-Фамінск, Расея
  


• 
  Фэрара, Італія
  


• 
  Мутала, Швэцыя
  


• 
  Віцебск, Беларусь
  


• 
  Цэнтральная адміністрацыйная акруга Масквы, Расея
  


• 
  Рамле, Ізраіль
  


• 
  Харбін, Кітай
  


• 
  Панявеж, Летува
  


• 
  Санкт-Пецярбург, Расея (2002)


• 
  Харкаў, Украіна
  

Асобы |

• 
  Кастусь Езавітаў (1893—1946) — беларускі палітычны, грамадзкі і вайсковы дзяяч, публіцыст, перакладнік, пэдагог


• 
  Арык Круп (1937—1971) — савецкі бард


• 
  Сяргей Сахараў (1880—1954) — беларускі фальклярыст, этнограф, пэдагог. У 1925—1932 гадах дырэктар Дзьвінскай беларускай гімназіі
  

Глядзіце таксама |

• Дзьвінская беларуская гімназія


• Інфлянцкае ваяводзтва

Крыніцы |

Літаратура |

• Дзьвінск // Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў / Маст. А. Бажэнаў. — Менск: «Полымя», 1998. — 287 с.: іл. ISBN 985-07-0131-5.


• 
  Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — Менск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — 684 с.: іл. ISBN 985-11-0314-4.


• Dyneburg // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom II: Derenek — Gżack. — Warszawa, 1881. S. 251
  

Вонкавыя спасылкі |

Дзьвінск — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

• 
  Беларускі Дзьвінск // Радыё Свабода, 5 кастрычніка 2007


• 
  Афіцыйны сайт^(лат.)


• 
  Трамваі ў Дзьвінску^(лат.)